Oznaczenia oleju silnikowego – co oznaczają liczby na oleju silnikowym?
Aby utrzymać silnik w dobrej kondycji przez jak najdłuższy czas, niezbędna jest regularna i najlepiej jak najczęstsza (zwłaszcza w starych autach) wymiana oleju silnikowego. Obok samego procesu zmiany oleju równie ważny jest jego odpowiedni wybór. Jednakże samochód samochodowi nierówny i źle dobrany środek smarny nie tylko nie będzie działał właściwie, ale może nawet uszkodzić silnik. W przypadku posiadania oryginalnej książki serwisowej bez problemu znajdziemy informacje od producenta na temat parametrów oleju do danego silnika. Oznaczenia oleju umieszczane na opakowaniach i we wspomnianych książkach serwisowych aut określają jego właściwości. Specyfikacja oleju silnikowego może być różna. W celu dopasowania właściwego środka dobrze jest zaznajomić się z poszczególnymi parametrami.
Oznaczenie oleju – rodzaje olejów silnikowych
Klasyfikacja olejów silnikowych ze względu na bazę olejową obejmuje trzy główne kategorie: oleje syntetyczne, oleje mineralne i oleje półsyntetyczne. Te trzy rodzaje różnią się między sobą zarówno pod względem właściwości, jak i metody produkcji. Warto pokrótce poznać je wszystkie.
- Oleje syntetyczne – wytwarza się je na skutek syntezy związków chemicznych. Oleje syntetyczne charakteryzują się wysoką jakością i nowoczesnym podejściem w zakresie technologii produkcji. „Syntetyki” mają stosunkowo rzadką konsystencję, co sprzyja rozprowadzeniu ich po elementach silnika podczas rozruchu. Oleje te są odporne na wysokie temperatury.
- Oleje mineralne – ich produkcja polega na rafinacji ropy naftowej i uszlachetnianiu jej. Oleje mineralne są niezwykle lepkie, o wiele bardziej niż oleje syntetyczne. Dlatego też znajdują zastosowanie w przypadku starszych silników. Mogą zawierać siarkę i węglowodory. W trakcie pracy generują więcej tlenku i dwutlenku węgla, co nie jest przyjazne dla środowiska i wpływa negatywnie na eksploatację pojazdu.
- Oleje półsyntetyczne – jak można się domyślać, powstają na bazie oleju mineralnego, jednak zawierają domieszkę oleju syntetycznego. To kompromis pomiędzy „syntetykami” łączący korzyści obu rodzajów olejów silnikowych.
Ze względu na różnorodność produktów dobrze jest znać się na oznaczeniach oleju silnikowego, aby odpowiednio dobrać olej do naszego pojazdu. Zaleca się też konsultację ze specjalistą, który może dobrać płyn za nas, biorąc pod uwagę rocznik samochodu, jego przebieg i stan techniczny.
Olej – oznaczenia o lepkości według SAE
Powszechną klasyfikację olejów silnikowych przygotowało Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji SAE (Society of Automotive Engineers). Współczesne oleje są produkowane z myślą o korzystaniu z nich przez wiele sezonów. Oznacza to, że ich lepkość jest dostosowana zarówno do sezonu zimowego, jak i warunków letnich. Dlatego też zrozumienie oznaczeń oleju samochodowego jest kluczowe, by dobrać środek smarny do danego silnika.
Zacznijmy więc od olejów typowo zimowych. Oznaczenie oleju w takim przypadku przyjmuje literę „W” od pierwszej litery angielskiego określenia na zimę – winter. Jeśli chodzi o klasyfikację zimowych olejów silnikowych, to wyróżnia się sześć klas w skali lepkości: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W i 25W. Specyfikacja oleju silnikowego ma następujący charakter – im niższa liczba w tej klasie, tym lepiej olej radzi sobie w ujemnych temperaturach. W przypadku lata jest nieco prościej, ponieważ za liczbami nie stoi żadna litera alfabetu. Wyróżniamy więc pięć klas: 20, 30, 40, 50 i 60. Uwaga! Im wyższa wartość, tym lepsza lepkość oleju w wyższych temperaturach. Liczby te nie odpowiadają jednak temperaturom powietrza w sposób 1:1. SAE podaje, że olej o wartości 30 zachowuje swoją lepkość w temperaturach nie niższych niż 20°C. W przypadku „czterdziestki” są to temperatury nie większe niż 35°C itd.
Zdarzają się też oznaczenia oleju silnikowego mogące uchodzić za mylące, np. 5W30. Co oznacza taka wartość? 5W informuje nas o tym, że jest to olej zimowy. Następująca dalej wartość 30 wskazuje, że ten środek smarny utrzymuje odpowiednią lepkość do temperatury nie niższej niż -30°C.
Wlewanie oleju w niektórych autach bywa kłopotliwe ze względu na budowę silnika. Przydatnym narzędziem okazuje się wówczas lejek, który pomoże nam uzupełnić olej. Na zdjęciu produkt oferowany przez sklep mkn-moto.pl.
Specyfikacja oleju silnikowego ze względu na rodzaj silnika
Wiemy już, co oznaczają liczby na oleju silnikowym. Jednakże nie na tym kończy się znakowanie niektórych produktów. API, czyli Amerykański Instytut Nafty (American Petroleum Institute) stworzył system klasyfikacji olejów silnikowych ze względu na ich zastosowanie. Wówczas to wyróżniamy następujące oznaczenia:
- S – olej przeznaczony do silników benzynowych,
- C – olej zarezerwowany dla silników diesla,
- F – olej dedykowany silnikom diesla, opracowany specjalnie do użytku w wybranych wysokoobrotowych czterosuwowych układach wysokoprężnych.
Klasyfikacja się tu jednak nie kończy, bo po literze określającej grupę następuje kolejna, tym razem wskazująca na daną kategorię. Dla silników napędzanych benzynowo są to litery od A do P. W przypadku diesla mówimy o oznaczeniach od A do K. Oprócz tego oznaczenia oleju silnikowego dla silników diesla mogą wskazywać na dodatkowe normy emisyjne. Co z kategorią oznaczoną literą „F”? Tutaj istnieje jedynie jedna specyfikacja – FA-4. Mówi ona o olejach silnikowych stworzonych do używania wraz z olejem napędowym o zawartości siarki do 15 ppm (0,0015% wagi oleju napędowego). Oleje „F” chronią środek smarny przed utlenianiem i utratą lepkości czy uszkodzeniem takich komponentów jak katalizator lub filtr cząstek stałych. Wracając jednak do oznaczeń olejów „S” i „C” – zasada jest prosta: im dalej w alfabecie znajduje się następna litera (wspomniane wartości od A do P i od A do K), tym nowszą normę spełnia dany środek. Obecnie najwyższą klasą olejów do silników benzynowych są więc oleje oznaczone jako SP. W przypadku diesla jest to CK-4. Ciekawostka: jeden olej może spełniać jednocześnie wiele klas, co może się przełożyć na dłuższy ciąg liter.
Europejskie oznaczenia olejów silnikowych
Oznaczenia oleju często wynikają z kraju producenta. Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów (ACEA: European Automobile Manufacturer's Association) również ma swoje normy do klasyfikacji olejów:
- A – oleje do silników benzynowych,
- B – oleje silnikowe do diesla,
- C – oleje niskopopiołowe dla silników benzynowych z układami katalitycznymi i diesli z filtrami DPF,
- E – oleje do silników diesla dla pojazdów ciężarowych.
Po literze dla grup A i B pojawia się zwykle cyfra od 1 do 5. Dla olejów z symbolem C używa się wartości od 1 do 4, a oleje spod litery E wyróżniają się nawet dziewięciostopniową klasyfikacją, czyli od 1 do 9. Im wyższa cyfra, tym lepsze są właściwości oleju w kontekście ochrony silnika przed eksploatacją. Warto zauważyć, że nie ma przeszkód, aby używać oleju silnikowego z wyższym oznaczeniem ACEA, niż sugeruje producent danego modelu. Jak to wygląda w praktyce? Gdy silnikowi zaleca się używanie oleju A3, bez przeszkód możemy zastosować także A4 – i będzie to bezpieczne. Niestety działa to tylko w górę – nie należy obniżać klasy rekomendowanej przez producenta pojazdu. Jak to było w przypadku amerykańskich oznaczeń API, jeden olej może jednocześnie spełniać kilka klas, więc tych oznaczeń na opakowaniu może pojawić się więcej (np. A5/B5).